Nguồn gốc Đạo Mẫu ở Việt Nam Nguồn gốc Đạo Mẫu ở Việt Nam là một quá trình phát triển lâu dài, gắn bó chặt chẽ với lịch sử, văn hóa, tín ngưỡng bản địa của người Việt. Dưới đây là tóm tắt rõ ràng và đầy đủ: 1. Đạo Mẫu là gì? Đạo Mẫu là một tín ngưỡng dân gian thờ Mẫu (Mẹ) – các nữ thần đại diện cho thiên nhiên, vũ trụ và sự sinh sôi. Tín ngưỡng này đặc biệt tôn vinh vai trò của người mẹ, người phụ nữ – biểu tượng của sự bảo bọc, che chở, sinh thành. 2. Nguồn gốc bản địa – hình thành từ thời Hồng Bàng Đạo Mẫu có nguồn gốc bản địa, xuất phát từ thời kỳ dân Việt cổ còn sống gần gũi với thiên nhiên. Người xưa sùng bái nữ thần tự nhiên: như Mẹ Đất, Mẹ Trời, Mẹ Nước, Mẹ Rừng để cầu mùa màng, mưa thuận gió hòa, bảo vệ dân làng. Một số học giả cho rằng Đạo Mẫu có yếu tố từ tín ngưỡng Mẹ Trời của người Đông Nam Á cổ. 3 . Hình thành hệ thống Tam Tòa – Tứ Phủ Vào khoảng thế kỷ 16–17, các tín ngưỡng thờ nữ thần được hệ thống hóa thành Tứ Phủ Công Đồng, gồm: PhủMẫuCai quảnThượng ThiênMẫu Cửu Trùng ThiênTrời – Mây – Sấm sétThượng NgànMẫu Thượng NgànNúi rừng – cây cỏ – muông thúThoải PhủMẫu ThoảiNước – sông – biển – mưaĐịa PhủMẫu Địa – Mẫu Liễu HạnhĐất đai – cõi âm – sinh dưỡng Đặc biệt, Mẫu Liễu Hạnh – một vị Thánh trong Tứ Bất Tử – được xem là hiện thân của Mẫu Địa và là trung tâm của Đạo Mẫu Việt Nam. 4. Gắn với tín ngưỡng thờ Thánh Mẫu Liễu Hạnh Mẫu Liễu Hạnh (thế kỷ 16) là một trong Tứ Bất Tử của văn hóa Việt, được thờ phụng rộng rãi khắp miền Bắc. Bà được coi là hiện thân của Mẫu Địa Phủ, xuất hiện ở Nam Định, Thanh Hóa, Hà Nam, sau lan ra toàn quốc. Chính nhờ sự thờ cúng Mẫu Liễu mà Đạo Mẫu phát triển thành hệ thống bài bản như hiện nay. 5 . Tín ngưỡng hầu đồng – yếu tố tâm linh quan trọng Hầu đồng là nghi lễ đặc trưng của Đạo Mẫu, trong đó người đồng nhập vai các vị Thánh trong Tứ Phủ để ban lộc, chữa bệnh, chỉ đường. Lễ hầu không chỉ là nghi lễ tâm linh mà còn là nghệ thuật dân gian với âm nhạc, trang phục, múa… rất đặc sắc. 6 . Đạo Mẫu ngày nay – được UNESCO công nhận Năm 2016, Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Phủ của người Việt được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Đạo Mẫu là một tín ngưỡng bản địa, không phải tôn giáo ngoại lai, thể hiện tính nhân văn, tôn vinh nữ tính, và giữ gìn bản sắc văn hóa Việt. ==>Tóm lại: Đạo Mẫu là tín ngưỡng bản địa của người Việt, có từ thời cổ đại, hình thành và phát triển qua nhiều thế kỷ. Thờ các Mẫu thần đại diện cho thiên nhiên, với trung tâm là Mẫu Liễu Hạnh. Là sự kết hợp giữa tâm linh, nghệ thuật và văn hóa bản sắc dân tộc. #Chúa thượng ngàn đóng vai trò gì trong đạo mẫu Chúa Thượng Ngàn là một trong những vị thánh nữ quan trọng bậc nhất trong hệ thống Tứ Phủ Đạo Mẫu của người Việt. Bà không chỉ mang hình ảnh của một vị Thánh hiền từ, mạnh mẽ, mà còn đóng vai trò kết nối giữa thiên nhiên và con người, giữa đời sống tâm linh và văn hóa dân gian. Và có rất nhiều người hay nhầm lẫn giữa Mẫu Thượng Ngàn và Chúa Thượng Ngàn. Qua đây chúng tôi cũng xin chia sẻ sơ qua sự khác biệt giữa hàng Mẫu và hàng Chúa trong Đạo Mẫu. Mẫu Thượng Ngàn: Là Thánh Mẫu, đứng đầu Phủ Thượng Ngàn Có quyền năng tối cao trong việc cai quản núi rừng Là đối tượng thờ chính trong bàn thờ Tứ Phủ Chúa Thượng Ngàn: Là Chúa Bà, thuộc hàng dưới Mẫu Là người thừa lệnh của Mẫu Thượng Ngàn, đại diện để giáng đồng Được thờ phổ biến ở vùng núi, người làm nghề rừng ==> Kết luận: Mẫu Thượng Ngàn cao hơn Chúa Thượng Ngàn. Mẫu là “Mẹ”, còn Chúa là “con” hoặc “quan hầu cận” dưới quyền. Vai trò của Chúa Thượng Ngàn trong Đạo Mẫu: 1. Đại diện cho Phủ Thượng Ngàn – cai quản rừng núi Chúa Thượng Ngàn là người đứng đầu Phủ Thượng Ngàn, cai quản núi rừng, cây cối, thú hoang, linh hồn rừng thiêng. Bà là hiện thân của thiên nhiên hoang dã nhưng cũng bao dung, là mẹ rừng bảo vệ muôn loài, che chở người dân. 2. Người bảo trợ cho người dân sống bằng nghề rừng Những người làm nương rẫy, săn bắn, thầy lang, thợ rừng… thường lập miếu, cây hương hoặc bàn thờ đá để thờ Chúa. Bà ban lộc rừng, giúp tránh thú dữ, tránh tai nạn và cầu mùa màng tươi tốt, thuốc nam hiệu nghiệm. 3. Là một trong ba Chúa Thánh Nữ trong Tứ Phủ Trong hệ thống Đạo Mẫu, có 3 vị Chúa lớn: Chúa Đệ Nhất Thoải Phủ Cai quản sông nước Chúa Đệ Nhị – Thượng Ngàn Thượng Ngàn Cai quản rừng núi Chúa Đệ Tam Địa Phủ Cai quản cõi âm, đất đai ==> Trong đó, Chúa Thượng Ngàn (Chúa Đệ Nhị) là hình tượng đặc trưng cho núi rừng, sự mạnh mẽ, kiên định, độ lượng. 4. Là vị giáng đồng trong nghi lễ hầu đồng Trong các giá hầu đồng, Chúa Thượng Ngàn thường giáng về với hình ảnh quý phái, oai nghiêm, mặc áo xanh lá, tay cầm gậy hoặc quạt, ngồi thuyền rồng. Bà được thỉnh về để ban sức khỏe, tài lộc, lộc nghề thuốc, lộc rừng, hoặc để người có căn tu luyện, giữ căn bản. 5. Là điểm kết nối giữa tâm linh – tự nhiên – tín ngưỡng dân gian Hình tượng Chúa gắn chặt với nền văn hóa nông nghiệp và rừng núi, giúp tôn vinh vai trò người phụ nữ, đồng thời kết nối lòng tin của con người với tự nhiên. Bà mang thông điệp: sống thuận theo đất trời – làm lành – tích đức – gìn giữ môi trường. ==> Vai trò chính của Chúa Thượng Ngàn trong Đạo Mẫu Chủ quản rừng núi, cây cối, muông thú Ban lộc, giữ căn cho người làm nghề rừng Là Chúa Đệ Nhị – một trong ba Chúa lớn của Tứ Phủ Giáng đồng trong nghi lễ hầu đồng Là biểu tượng của sự mạnh mẽ – từ bi – độ lượng [FONT=Arial, Helvetica, sans-serif]==> Vì vậy có rất nhiều người ở nước ta đã lập cây hương thờ Mẫu Thượng Ngàn với ý niệm cầu mong được Chúa che chở và bảo hộ [/FONT] ==> Xem Thêm: Bán và lắp đặt 21 mẫu cây hương hai tầng bằng đá tại Hà Nội Mẫu am miếu thờ thần linh thổ địa 2 tầng 3 tầng bằng đá thờ ngoài trời
